پکیج کامل فیلم آموزشی زیست یازدهم – پایه

مفاصل بدن انسان به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: مفاصل ثابت و مفاصل متحرک. این تقسیم‌بندی بر اساس میزان حرکتی که مفاصل می‌توانند فراهم کنند، انجام می‌شود. در ادامه، به بررسی انواع مفاصل ثابت و متحرک می‌پردازیم:

مفاصل ثابت (Fibrous Joints)

مفاصل ثابت کمترین میزان حرکت یا اصلاً حرکتی را ندارند. این مفاصل اغلب با بافت فیبری به یکدیگر متصل هستند. مثال بارز این نوع مفاصل، درزهای موجود در جمجمه هستند که به آن‌ها سوتورها گفته می‌شود.

مفاصل متحرک (Synovial Joints)

مفاصل متحرک، که اجازه می‌دهند اندام‌ها به طور گسترده‌ای حرکت کنند، خود به چند نوع تقسیم می‌شوند:

1.مفصل لولایی (Hinge Joint):

این مفاصل مانند لولای یک درب عمل می‌کنند و تنها اجازه حرکت در یک محور را می‌دهند. مثال‌هایی از این نوع مفصل شامل مفاصل زانو و آرنج هستند.

2.مفصل گوی و کاسه (Ball and Socket Joint):

این مفاصل اجازه حرکت در تمام جهات را می‌دهند و از یک “گوی” (سر استخوانی گرد) که درون یک “کاسه” (تو رفتگی) قرار می‌گیرد، تشکیل شده‌اند. مفصل شانه و مفصل ران از این نوع هستند.

3.مفصل لغزنده (Gliding Joint):

در این مفاصل، سطوح استخوان‌ها صاف و تقریباً موازی هستند، که اجازه می‌دهد استخوان‌ها روی یکدیگر لغزش کنند. مفاصل بین مهره‌های کمری و مفاصل بین استخوان‌های مچ دست و پا از این نوع می‌باشند.

سایر انواع مفاصل متحرک

• مفصل دورانی (Pivot Joint): اجازه می‌دهد یک استخوان به دور یک محور ثابت بچرخد. مثال آن مفصل بین اولین و دومین مهره گردنی است که به سر اجازه می‌دهد به چپ و راست بچرخد.
• مفصل تخت (Saddle Joint): در این نوع مفصل، هر دو سطح مفصلی شکلی متقابل مانند زین اسب دارند که حرکت‌های متنوعی را فراهم می‌کند. مفصل بین استخوان تراپزیوم دست و استخوان اول متاکارپال (استخوان پایه انگشت شست) مثالی از این نوع مفصل است.
• مفصل چرخشی (Condyloid Joint): این نوع مفصل حرکت در دو محور را امکان‌پذیر می‌سازد، اما چرخش کامل را مجاز نمی‌کند. مفصل مچ دست که اجازه می‌دهد دست به بالا و پایین و از طرفین حرکت کند، از این دسته است.

هر نوع مفصل متحرک به بدن اجازه می‌دهد تا حرکات مختلفی را با دامنه‌های گسترده‌ای از انعطاف‌پذیری انجام دهد، در حالی که مفاصل ثابت استحکام و پایداری را فراهم می‌کنند.

انواع شکستگی استخوان و ترمیم آن

شکستگی استخوان به معنای قطع یا ترک خوردگی استخوان است که اغلب به دلیل ضربه، فشار، یا استرس بیش از حد روی استخوان رخ می‌دهد. شکستگی‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلفی طبقه‌بندی شوند، بر اساس شدت، نوع شکستگی، و وضعیت پوست اطراف ناحیه آسیب‌دیده. در اینجا به برخی از انواع شایع شکستگی و فرآیند ترمیم آنها می‌پردازیم:

انواع شکستگی استخوان

1.شکستگی ساده (Closed):

استخوان شکسته اما پوست اطراف آن سالم است.

2.شکستگی باز (Open یا Compound):

استخوان از طریق پوست بیرون زده یا به پوست آسیب رسانده است.

3.شکستگی ناکامل (Greenstick):

استخوان ترک خورده اما کاملاً شکسته نشده است. این نوع شکستگی بیشتر در کودکان دیده می‌شود.

4.شکستگی کامل:

استخوان به طور کامل به دو قسمت تقسیم شده است.

5.شکستگی خردشدگی (Comminuted):

استخوان به سه یا چند قطعه تقسیم شده است.

6.شکستگی فشاری (Compression):

استخوان به دلیل فشار بیش از حد فرو ریخته است.

7.شکستگی خستگی (Stress):

شکستگی کوچکی که به دلیل استرس مداوم و تکراری روی استخوان ایجاد می‌شود.

8.شکستگی انشعابی (Spiral):

شکستگی به دلیل چرخش استخوان ایجاد می‌شود و به صورت یک الگوی مارپیچ دور استخوان را می‌گیرد.

فرآیند ترمیم شکستگی

ترمیم شکستگی استخوان فرآیندی پیچیده است که از چندین مرحله تشکیل شده است:

1.واکنش التهابی:

بلافاصله پس از شکستگی، خونریزی رخ می‌دهد و یک لخته خون (هماتوم شکستگی) در محل شکستگی تشکیل می‌شود. هماتوم به جذب سلول‌های التهابی کمک می‌کند که مرحله ترمیم را آغاز می‌کنند.

2.تشکیل کالوس نرم:

سلول‌های استئوبلاست شروع به تولید بافت استخوانی نرم می‌کنند که کالوس نرم نامیده می‌شود. این بافت اطراف ناحیه شکستگی را پایدار کرده و به ترمیم کمک می‌کند.

3.تشکیل کالوس سخت:

کالوس نرم به تدریج به استخوان سخت تبدیل می‌شود، که این فرآیند ممکن است چندین هفته طول بکشد.

4.بازسازی استخوان:

در این مرحله، استخوان شروع به بازسازی ساختار طبیعی خود می‌کند. استئوکلاست‌ها استخوان اضافی را حذف می‌کنند و استئوبلاست‌ها بافت استخوانی جدید را می‌سازند تا استخوان به شکل و قدرت اصلی خود بازگردد.

ترمیم شکستگی ممکن است به مدت‌زمانی از چند هفته تا چندین ماه نیاز داشته باشد، بسته به عواملی مانند نوع شکستگی، سن بیمار، وضعیت سلامت کلی، و میزان مراقبت و درمان دریافتی.